98-5-40
آبیاری مغناطیسی؛ تحولی سبز در بخش کشاورزی کشور ایجاد میکند
شرکت کیمیا آبنوش جهان بابک (سهامی خاص ) R&D واحد تحقیق و توسعه
مقدمه
در کشور ایران، آب در تولیدات کشاورزی، صنعتی و تأمین نیازهای بهداشتی و شرب نقش اساسی را ایفا میکند و بخش کشاورزی حدود ۷۰ الی ۹۰ درصد مصرف آب کشور را به خود اختصاص داده است. این در حالی است که کارایی مصرف آب در بخش کشاورزی بسیار پایین و غالباً در حدود ۳۰ درصد است.
کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی، مستلزم اتخاذ روشهای کاهش مصرف آب، افزایش کیفیت آب و تغییر رویه از آبیاری سطحی به سمت سامانههای کم فشار و تحت فشار است. در این راستا فناوری آب مغناطیسی موضوعی است که در سالهای اخیر توجه بسیاری از کارشناسان بخش آب و کشاورزی را به خود جلب نموده است. آب مغناطیسی به آبی اطلاق میشود که از یک میدان مغناطیسی عبور کرده و در نتیجه خواص فیزیکی آن تغییر یافته است. در تحقیقات مختلف انجام شده در دنیا بیان شده است که تغییرات ایجاد شده در آب بهوسیله اعمال میدان مغناطیسی، ضمن بهبود کارآیی و افزایش طول عمر تجهیزات و تأسیسات مورد استفاده در بخش کشاورزی، میتواند آثار مختلفی بر کیفیت آب، خاک، گیاه، دام، طیور، حشرات مفید و آبزیان داشته باشد که مقاله حاضر به نقل از تحقیقات انجام شده، به شرح مختصری درباره هر یک از موارد
مذکور میپردازد:
۱ . آثار اعمال میدان مغناطیسی
بر کیفیت آب و تجهیزات آبیاری
افزایش کارایی آبیاری در مزرعه، بهخصوص در سامانههای تحت فشار و بدون خاک همچون هایدروپانیک مستلزم کنترل ناخالصیها و املاح کربناته و بیکربناته است. در واقع سختی بالای آب آبیاری و محتوای بالای بیکربنات کلسیم و منیزیم موجب تشکیل رسوب و ایجاد گرفتگی در لولهها و خصوصاً نازلها و قطرهچکانها میشود که مسیر عبور آب را مسدود میکند و همچنین اندامهای هوایی گیاهان را میپوشاند و این امر کندی تنفس و کاهش رشد گیاه را در پی خواهد داشت. اگرچه، اجرای سیستمهای آبیاری کمفشار با لولههای زیرزمینی و سیستم آبیاری تحت فشار (قطرهای و بارانی) امکان حصول راندمان آب در سطح مزرعه را تا حدود ۹۵ درصد فراهم میآورد؛ ولی به دلیل ناخالصیهای موجود در آب، عمر مفید تجهیزات مورد استفاده، به شدت کاهش مییابد. پالایش الکترونی آب که جزء روشهای فیزیکی تصفیه آب به شمار میرود با اعمال انرژی مغناطیسی میتواند آب ساده را به مایعی با اثربخشی بالا تبدیل کند؛ به طوری که خواص فیزیکی آب مغناطیسی شده از جمله دما، وزن مخصوص، کشش سطحی، ویسکوزیته و قابلیت هدایت الکتریکی آن تغییر مییابد. با اعمال میدان مغناطیسی بدون اضافه کردن اسید، مواد شیمیایی و سمی به آب، روند تشکیل رسوبات تا حد قابل توجهی کاهش مییابد و رسوبات از قبل تشکیل شده نیز بهصورت تدریجی از بین خواهند رفت. در رسوبزدایی الکترونیکی، یک میدان الکترومغناطیسی پیچیده، با اعمال نیروی روی یونهای املاح رسوبگذار ( که عمدتاً از نوع بیکربناتهای محلول بوده و از عوامل اصلی سختی آب میباشند)، آنها را از حالت یونی خارج کرده و به شکل مولکولی تبدیل میکند. نتیجه این فرآیند، تبدیل کریستال یونی(سخت و چسبنده) به کریستال مولکولی(نرم و غیرچسبنده) است. مولکولهای حاصله به یکدیگر ملحق شده و طبق پدیده دانه برفی یا snow ball در آب به صورت شناور باقی میماند و بدین سان نه تنها رسوبگذاری املاح متوقف میگردد، بلکه امکان حذف این املاح معلق توسط فیلترهای نسبتاً ساده نیز امکانپذیر خواهد شد. از سویی دیگر با آزاد شدن مولکولهای آب درگیر در هیدراتاسیون املاح رسوبگذار، کاهش بیش از 10 درصد کشش سطحی آب و افزایش توان حلالیت عناصر در آب، رسوبات پیشین نیز از جداره رها شده و در آب حل خواهند شد. با افزایش توان حلالیت آب، بهبود کارایی مصرف کود و ریزمغذیها، امری قابل انتظار خواهد بود.
2. آثار آبیاری مغناطیسی بر خاک
آبیاری با آب شور در خاکهای با بافت سنگین، باعث پراکندگی ذرات رس، کاهش در نفوذپذیری خاک به دلیل بسته شدن منافذ خاک، کاهش در تخلخل و هدایت هیدرولیکی خاک میشود. از سویی دیگر، نمکهای موجود در خاک و آب بر اثر پدیده مویینگی در سطح خاک جمع شده و موجب تشدید مشکل شورهزایی و سفت شدن خاک میگردند. همچنین، تجمع نمک علاوه بر سطح خاک در اطراف ریشهها نیز تشکیل میشود که موجب کاهش رشد گیاه و پیری زودرس آن میشود. در این راستا آبیاری مغناطیسی با تبدیل نمودن آب سخت به آبی سبکتر و افزایش سرعت نفوذ آب، نقش مهمی در کاهش هدایت الکتریکی خاک و آبشویی املاح از ناحیه رشد ریشه و در نتیجه پوکتر شدن خاک دارد.
3. آثار آبیاری مغناطیسی بر گیاه
با کاهش آثار تنش شوری، املاح و رسوبات تحت استفاده از آبیاری مغناطیسی، بهبود رشد و عملکرد گیاه، امری قابل انتظار است. در مورد سایر مزایای استفاده از آب مغناطیسی در کشاورزی گفته شده است که این نوع آب نسبت به آب معمولی، کشش سطحی کمتر و قابلیت نفوذ و حلالیت بیشتری داشته و سبب افزایش فعالیت آنزیمها، پروتئینها، کلروفیل، رنگدانه، اسید نوکلئیک و قطبی شدن مولکولها در سلولهای زنده گیاهان میگردد. همچنین برخی نتایج نشان داده است که فعالیت عناصر غذایی موجود در خاک در زمانها و فواصل مختلف از منبع آب مغناطیسی متغیر بوده و رفتار آب مغناطیسی نیز در انتقال عناصر غذایی در خاک متفاوت از آب معمولی میباشد. سازو کار اثر سودمند آب مغناطیسی بر رشد گیاهان هنوز مشخص نیست و آثار سودمند آن ممکن است مربوط به تغییر ساختار آب و فیزیولوژی گیاه و سلول باشد؛ بدین صورت که به عقیده برخی از پژوهشگران میدان مغناطیسی سبب تضعیف یا شکستگی پیوندهای هیدروژنی شده و مولکولهای آب تک واحدی را تشکیل داده و در سلولهای زنده بیشتر نفوذ کرده و سبب افزایش رشد گیاهان میشود. از سویی دیگر، با اعمال میدان مغناطیسی، آب به نوعی پاستوریزه شده و از بیماریهای گیاهی (قارچی، باکتریایی و ویروسی) پیشگیری شده و در نتیجه از میزان مصرف سموم شیمیایی کاسته میشود و گیاه شادابتر، سبزتر و سالمتر به نظر میرسد. ماحصل تمام موارد ذکرشده میتواند افزایش در کمیت و کیفیت محصول باشد.
4.آثار مغناطیسی بر دام، طیور،
آبزیان و زنبورداری
در صنعت پرورش دام، طیور، آبزیان و زنبورداری، آب مغناطیسی با افزایش توان حلالیت و نفوذ آب، موجب تسهیل فرآیند حل و جذب داروها و مکملهای غذایی و ویتامینها (از طریق بهبود روند انتقال آنها از طریق غشاهای بیولوژیک) جلوگیری از تشکیل رسوبات ژلاتینی در مخازن و استوکها خواهد شد که این پدیده به کاهش مصرف داروها و مکملها نیز میتواند کمک نماید. از طرفی با پایین آمدن بار میکروبی آب و اثربخشی دوچندان داروها و واکسنها مقاومت این جانداران در برابر بیماریها بیشتر شده که کاهش تلفات را به دنبال دارد.
نتیجهگیری
فناوری آب مغناطیسی به سبب مزایای آن در بهبود کمیت و کیفیت تولید محصولات کشاورزی و بهبود کیفیت آب در مناطق خشک، شور و قلیایی، در سالهای اخیر توجه کارشناسان بخش آب و کشاورزی را به خود جلب نموده است و در شرایط کنونی کشور که تأمین آب سالم و باکیفیت، بهبود امنیت غذایی و توجه به محیطزیست مطرح است مغناطیسی کردن آب با استفاده از اصلاحگریهای مغناطیسی بهجای مواد شیمیایی میتواند امری مؤثر باشد. البته لازم به ذکر است که با به کارگیری و اجرای آن در هر بخش باید همراه با دانش و رعایت نکات دقیق علمی، فنی و تخصصی باشد.