97-3-42
- هم اكنون مي‌توان كنجاله كلزا را به عنوان مكمل پروتئيني ارزان قيمت نسبت به ساير منابع پروتئيني گياهي از جمله كنجاله سويا و منابع پروتئين حيواني، به ويژه پودر ماهي به خوراك دام، طيور و آبزيان افزود
- كنجاله كلزا از نظر ويتامين‌هاي كولين، بيوتين، اسيدفوليك، نياسين، ريبوفلاوين وتيامين غني است و همچنين منبع خوبي از نظر مواد معدني ضروري مانند سلنيوم، فسفر و كلسيم نسبت به ساير كنجاله‌هاي دانه‌هاي روغني به شمار مي‌آيد
- در حال حاضر، كارخانجات توليدكننده كنجاله به علت مشكلات موجود، توان فروش اين محصولات را در طول سال ندارند كه از اين بابت، ضرر و زيان زيادي را متحمل می شوند
- يكي از محدوديت‌هاي مصرف كنجاله كلزا، قيمت نسبي آن در مقايسه با كنجاله تخم پنبه وارداتي با 40 درصد پروتئين است
بيش از 60 تا 70 درصد هزينه پرورش دام، طيور و آبزيان به تامين غذا مربوط مي‌شود؛ بنابراين براي دستيابي به توليد مطلوب و اقتصادي، تامين منابع پروتئيني و انرژي ارزان قيمت و متناسب با احتياج دام، طيور و آبزيان ضروري است.
طي ساليان اخير به منظور كاهش واردات روغن نباتي، سطح زير كشت دانه روغني كلزا به سرعت رو به افزايش بوده كه يقيناً به همراه توليد دانه روغني كلزا بر توليد كنجاله آن نيز افزوده شده است.
با توجه به ناشناخته و جديد بودن محصولي به نام كلزا، لازم است اين محصول براي مرغداران، دامداران و آبزي‌پروران بيشتر معرفي شود. هم اكنون مي‌توان كنجاله كلزا را به عنوان مكمل پروتئيني ارزان‌قيمت نسبت به ساير منابع پروتئيني گياهي از جمله كنجاله سويا و منابع پروتئين حيواني، به ويژه پودر ماهي به خوراك دام، طيور و آبزيان افزود.
در تركيب شيميايي كنجاله كلزا بايد توجه كرد كه پروتئين، اصلي‌ترين ماده غذايي كنجاله كلزا را شامل مي‌شود و اين محصول با توجه به شرايط آب و هوايي، نوع، واريته و روش فرآوري، حاوي 35 تا 44 درصد پروتئين است؛ همچنين كنجاله كلزا از نظر اسيدهاي آمينه گوگرددار نسبت به ساير كنجاله دانه‌هاي روغني، غني‌تر و حاوي مقادير مناسبي هيستيدين و ترئونين، ولي از نظر اسيد آمينه ليزين، فقير است.
اولين عامل محدود كننده در استفاده از كنجاله كلزا در جيره‌هاي طيور و آبزيان، انرژي متابوليسمي است. پايين بودن انرژي متابوليسم و انرژي قابل هضم كنجاله كلزا به دليل مقادير زياد الياف خام و پلي ساكاريدهاي غير نشاسته‌اي محلول است. علت بالا بودن الياف خام كنجاله كلزا، باقي ماندن پوسته دانه آن پس از فرآوري در كنجاله است كه در واريته‌هاي جديدي نظير كندل، اين مشكل مرتفع شده و ميزان الياف خام از 12 به 6 درصد كاهش يافته است.
انرژي كنجاله كلزا 500 كيلوكالري كمتر از انرژي كنجاله سويا است، به اين دليل كه مقادير زيادي الياف خام و پلي ساكاريدهاي غيرنشاسته‌اي محلول در كنجاله وجود دارد. به هر حال، هضم الياف خام توسط گاو و گوسفند، مشكلات كمتري را نسبت به طيور و آبزيان ايجاد مي‌كند و معمولاً انرژي قابل دسترس كنجاله كلزا در نشخواركنندگان بيشتر از طيور و آبزيان است.
كنجاله كلزا از نظر ويتامين‌هاي كولين، بيوتين، اسيدفوليك، نياسين، ريبوفلاوين وتيامين غني است و همچنين منبع خوبي از نظر مواد معدني ضروري مانند سلنيوم، فسفر و كلسيم نسبت به ساير كنجاله‌هاي دانه‌هاي روغني به شمار مي‌آيد.
مطالعات و تحقيقات به عمل آمده در داخل و خارج از كشور نشان مي‌دهد كه به ترتيب 20 و 25 درصد كنسانتره جيره غذايي گاوهاي شيري، گوساله‌ها و گاوهاي گوشتي را مي‌توان از كنجاله كلزا تامين كرد.
همچنين در 10 تا 15 درصد جيره غذايي بره‌ها، 20 تا 25 درصد جيره غذايي گوسفند شيري، 20 تا 25 درصد جيره غذايي گوسفند پرواري، 20 درصد جيره غذايي ماهي قزل آلاي رنگين كمان، 15 درصد جيره غذايي ميگو و 3 درصد جيره غذايي ماهيان كپور مي‌توان از كنجاله كلزا استفاده كرد.
كشت كلزا در كشور عملاً با شروع اجراي طرح تامين روغن نباتي در پاييز سال 1378 با وسعت 17 هزار هكتار اراضي زير كشت آغاز شد. گرچه فعاليت‌هاي تحقيقاتي و كشت پراكنده اين محصول از سال 1373 در كشور شروع شده بود، ميزان توليد در سال 1378 بيش از 17 هزار تن نبود. اگر چه در ابتدأ مسئولان، اعتقادي به توسعه كشت اين محصول نداشتند، به تدريج كه مشكلات موجود حل شد، اكثر مسئولان ذيربط در 5 سال اول به اين يقين رسيدند كه كلزا مي‌تواند در برنامه تناوبي كشاورزي كشور جايگاه خوبي داشته باشد؛ چرا كه مشخص شد نه تنها ميزان توليد كلزا رشد چشمگيري در ميزان توليد روغن و كنجاله تاثير چشمگيري دارد، بلكه در برنامه تناوبي كشور هم قادر است مشكل بسياري از محصولات زراعي از جمله ذرت، جو و گندم را حل كند. همچنين تناوب گندم و كلزا، بهترين براي ادامه توليد مطلوب گندم بود كه به همين دليل، مورد توجه وزارت جهاد كشاورزي قرار گرفت.
در سال 82 وزارت جهاد كشاورزي، برنامه ده سالهاي را تدوين كرد كه براساس آن در سال 93، كشور به 5/73 درصد خودكفايي در روغن و 5/53 درصد خودكفايي در كنجاله خواهد رسيد.
خوشبختانه در سالهاي 83 و 84 روند رشد كلزا به حدي رسيد که وزير جهاد كشاورزي وقت در شروع برنامه كاري خود، دستور اجراي برنامه ده ساله كشت كلزا را در مدت 4 سال صادر كرد كه از پاييز سال 85 اجراي آن شروع و در اولين سال اجراي آن 300 هزار تن محصول كلزا از زارعان جمع آوري شد.
به گفته معاون مدير كل پنبه و دانه‌هاي روغني وقت وزارت جهاد كشاورزي، برنامه كشت كلزا، رساندن توليد به ميزان يك ميليون و 581 هزار تن در سطح 755 هزار هكتار بود كه با وجود پتانسيل‌هاي بالقوه كشور، بالاتر از اين رقم را هم مي‌شد پيش بيني كرد.
