98-5-30
این مطلب در زمانی منتشر می‌شود که تعداد مردمی که تحت تأثیر تغییرات محیط‌زیست قرار گرفته‌اند، بیش از هر زمان دیگری است. نابودی جنگل‌های جهان در حال تشدید است و بیابان‌ها همچنان گسترش می‌یابند. فرسایش زمین نه تنها به تولید کشاورزی لطمه زده، بلکه معاش میلیون‌ها نفر را به خطر انداخته است و در همان حال، نابودی گونه‌های حیوانی و گیاهی به‌سرعت، میراث زیستی ما را کاهش می‌دهد. اکنون با نابودی لایه ازن که حافظ ما در مقابل اشعه ماوراءبنفش خورشید است و با افزودن میزان گازهای گلخانه‌ای که موجب گرم شدن کره زمین می‌شوند، برای اولین بار در تاریخ، در کار تغییر جو زمین هستیم.
وخامت شرایط فیزیکی زمین که ما در مجله‌های پیشین این گزارش، درباره آن سخن گفتیم، اکنون تشدید می‌شود و به‌نظر نمی‌رسد که در آینده نزدیک، چیزی این روند را معکوس کند. امروز باید عجله کنیم و روند تخریب محیط‌زیست را پیش از آنکه مهار ناشدنی گردد و به سقوط اقتصادی و گسیختگی اجتماعی بینجامد، متوقف کنیم. نکته امیدبخش این است که در طول سال گذشته، مسائل مربوط به محیط‌زیست به صفحه اول روزنامه‌ها، پشت جلد مجلات و به مناظرات تلویزیونی منتقل شده است. در همین احوال تعهد جدید رهبران شوروی در قبال مسایل محیط‌زیست جهان و نیز تشکیل اداره‌ای جدید در ارتباط با این امر در واشنگتن، فرصت فوق‌العاده‌ای برای بیان مشکلات زیست‌محیطی جهان پدید
آورده است.
گرما و خشکسالی ویرانگر ایالات متحده آمریکا در سال 1988 موجب شد محصول غله آن به‌گونه‌ای باور نکردنی به زیر سطح مصرف داخلی این کشور سقوط کند. در فاصله نیمه سال 1987 و نیمه سال 1988 به علت سقوط شدید محصول غله آمریکای شمالی، قیمت غله در جهان به میزان یک دوم افزایش یافت. اگر خشکسالی آمریکای شمالی در اثر گرمای کره زمین که خود ناشی از افزایش گازهای گلخانه‌ای است، تشدید شده باشد در آن صورت، این اولین بار است که تغییراتی که به دست بشر در محیط‌زیست ایجاد شده، موجب تغییر مهمی در یکی از شاخص‌های اقتصادی اصلی شده است.
در این سال به خطر افتادن محیط‌زیست به راه‌های مختلف برای مردم نمایان شد. بسیاری از افرادی که تعطیلات خود را در سواحل مختلف دریای بالتیک یا آدریاتیک می‌گذراندند با علامت‌های «شنا ممنوع» روبه‌رو شدند که یادآور نومیدکننده‌ای از افزایش آلودگی اقیانوس‌ها بود. میلیون‌ها نفر چینی ساکن دره چانگ ژیانگ (یانگ تسه) وقتی به این خطر پی بردند که گرمای فوق‌العاده خطرناک ماه ژوئیه باعث شد که بیمارستان‌های آن منطقه مملو از قربانیان گرمازدگی شود.
با افزایش شواهدی که از تغییرات بالقوه مهار ناشدنی محیط‌زیست حکایت می‌کرد نشانه‌های پراکنده‌ای از آغاز واکنش حکومت‌ها به این مسئله هم دیده شد. در اواخر اکتبر همان سال پریزیدنت «خوزه سارنی» رئیس جمهور برزیل، لغو 90 روزه معافیت مالیاتی و سایر انگیزه‌هایی را که سبب تشویق مردم به امحا و سوزاندن قسمت‌های بزرگی از جنگل‌های بارانی آمازون شده بود، اعلام کرد. در لاگوس حکومت نیجریه از زوج‌ها خواست که تعداد فرزندان خود را به حداکثر 4 نفر محدود کنند و این اولین کشور آفریقایی بود که خواستار محدود کردن اندازه خانواده می‌شد. اتحاد شوروی از جامعه بین‌المللی خواست تا ضمن تلاش وسیع بکوشد تا منابعی را که اکنون صرف امنیت نظامی می‌شوند، در راه امنیت محیط‌زیست به‌کار گیرد و نخست وزیران کانادا و نروژ آشکارا متعهد شدند که میزان کربن ناشی از احتراق سوخت‌های فسیلی را تا سال 2005 حدود 20درصد کاهش دهند.
به رغم این اقدامات و دیگر ابتکاراتی که از کشورهای مختلف سرزده، فاصله بین کاری که باید برای حفاظت از قابلیت سکونت سیاره خاکی صورت بگیرد و آنچه انجام می‌پذیرد، روز به روز بیشتر می‌شود. این از خبرهای بد. اما خبر خوب اینکه امروز مردم به‌طور روزافزونی خواستار آنند که در تلاش برای نجات سیاره شرکت کنند. نامه‌هایی که به ما می‌رسد امروز آکنده از این سئوال است که: «من چه کار می‌توانم بکنم».
ما گزارش امسال را با این نتیجه‌گیری به پایان می‌بریم که فکر می‌کردیم دهه 90 باید دهه تغییر وضعیت باشد. خطرات مهیبی که ما اکنون با آنها روبه‌روییم، از جمله تغییر آب و هوا، از بین رفتن لایه ازن و رشد جمعیت چندان عظیم هستند که اگر از همین لحظه اقدامی برای جلوگیری از آنها صورت نگیرد، به‌طور اجتناب‌ناپذیری به نتایج اقتصادی پر هزینه و فلج‌کننده و سقوط نهادهای اجتماعی و سیاسی منتهی خواهند شد. امیدواریم که در یکی از سال‌ها بتوانیم یک گزارش امیدوارکننده از «وضعیت جهان» بنویسیم و در آن اعلام کنیم که روندهایی که موجب تیرگی آینده بشریت شده بودند، معکوس گشته‌اند. اکنون به‌نظر می‌رسد که اگر نتوانیم چنین گزارشی را در دهه اخیر ارائه دهیم، دیگر هرگز قادر به انجام آن نخواهیم بود.
هر ساله ما به طرق مختلفی مشاهده می‌کنیم که چگونه «وضعیت جهان»، بذر تغییر را می‌افشاند. هدف ما این است که الهام‌بخش تعداد هرچه بیشتری از مردم باشیم تا آن بذرها تغذیه شوند و رشد کنند و آن تغییر عظیم و پر معنی به مرحله عمل برسد.
مانند همیشه از نظرات و واکنش‌ها و پیشنهادهای علاقه‌مندان استقبال می‌کنیم.