با شگفتی ،مورچه‌‌ها هم استراتژی کار دارند

98-12-8

• روش زندگی مورچه‌‌ها نشان می‌‌دهد که آنها برای پیشرفت امور خود، تخصصی کار می‌‌کنند و کار را به کاردان می‌‌سپارند.

• موری به مورچگان گفت: همگی به خانه‌‌هایتان بروید؛ مبادا سپاه سلیمان، ندانسته شما را پایمال کند. (سوره نمل آیه 18)

آیا در توسعه کشاورزی، می‌‌توانیم از مدیریت مورچه‌‌ها هم الگوبرداری کنیم. در نظرخواهی‌‌های به‌عمل‌آمده در مورد نقش مورچه‌‌ها در توسعه کشاورزی، پاسخ‌‌های قانع‌کننده و کافی دریافت نکردیم؛ ولی این تصویر، مسئولان و دست‌اندرکاران و تعدادی از کشاورزان را به فکر واداشت. زمانی که از حل مسائل مبتلا به کشاورزی باز می‌‌مانیم، می‌‌توانیم از نحوه مدیریت و نقش حیوانات در اداره امور خودشان و نیز ما بهره بگیریم.

بسیاری از حیوانات را از نظر ظاهر یا رفتار و انس و الفت، نزدیک به انسان می‌‌شناسیم، بااین‌‌حال، حیواناتی شبیه زنبور، موریانه و مورچه، خانگی و دست‌آموز نیستند؛ ولی در اطراف و نزدیک ما زندگی مستقلی دارند.

در زیر توضیحاتی را که برای تبیین ارتباط آن با رشد و توسعه کشاورزی طلب می شود ، در چند بند آورده ایم:

• این تصویر، بسیاری خوانندگان از جمله مسئولان و برنامه‌ریزان را به فکر وا می‌‌دارد و نظرشان را به این نکته جلب می‌‌کند که کشاورزی به‌راستی به توجه و حمایت احتیاج دارد و بنابراین، برای درک این ضرورت، عکس زیبایی از مورچه به کمک گرفته شده است.
• مورچه‌‌ها زندگی از پیش برنامه‌ریزی‌شده‌ای دارند که می‌‌توان آن را راهبرد پایدار خطاب کرد؛ زیرا هرگونه خطا و لغزش از سوی آحاد مختلف جمعیت مورچه‌‌ها می‌‌تواند در کل راهبردهای آنها خدشه وارد سازد و در بسیاری جهات، مورچه‌‌های نگهبان، مورچه‌‌های خاطی را محاصره، مجازات، معدوم یا طرد می‌‌کنند.

آنها طبق برنامه، از ملکه و جانشین او حفاظت و مواظبت کرده و هیچ‌گاه از او و دستورهایش سرپیچی نمی‌کنند؛ بدین منظور کارگرها، نگهبان‌‌ها و لاروها نیز هر کدام وظایف و جایگاه خاصی در کلنی دارند.

مورچه‌‌ها برای فعالیت‌‌های روزمره خود خط‌مشی شگفت‌آوری دارند که براساس آن در یک مسیر طولانی تا لانه، با متصاعد کردن ماده شیمیایی جاذب، جاده‌کشی می‌‌کنند و حس بویایی فوق‌العاده خود را در مدیریت‌‌ها به کمک می‌‌گیرند. وظایف مورچه‌‌های کارگر، بریدن برگ علف‌‌ها و بردن آنها به لانه است. آنها این برگ‌‌ها را در محلی در لانه انبار می‌‌کنند تا روی آنها به کمک رطوبت داخل لانه، قارچ‌‌هایی برویند و سرانجام، این قارچ‌‌ها غذای لاروها شوند.

• مورچه‌‌ها معمولاً در مناطق و خاک‌‌هایی زندگی می‌‌کنند که خاک سرزنده و رطوبت وجود داشته باشد؛ بنابراین در یک زمین مرده با این شرایط: 1) درصد کربن آن اندک باشد؛ 2) براثر تردد بیش از حد تراکتور، فشرده شده باشد؛ 3) کودهای شیمیایی تنها عامل تغذیه خاک باشند؛ نه کرم خاکی، نه مورچه و نه هیچ موجود زنده‌‌ای وجود ندارد که بتواند نشان‌دهنده سرزندگی خاک باشد.
• از توضیحات فوق چنین استنباط می‌‌کنیم که برخی از حیوانات هم استراتژی کار و زندگی دارند و مورچه‌‌ها و زنبورها، به‌ویژه هر جا و مکانی را برای خانه‌سازی و زندگی انتخاب نمی‌کنند؛ مگر آنکه بستر آن واجد شرایط مناسب باشد؛ بالاخره اگر قرار باشد که نظر مسئولان را به اهمیت توسعه کشاورزی جلب کنیم، باید حیواناتی را که از مدیریت استراتژیک برخوردارند، در تصاویر به کمک بطلبیم.