معنی نسبت کودی (فرمول کود) چیست؟
کودها حاوی چه موادی(عناصر غذایی) هستند؟
سئوالات خود را با کارشناسان ما در میان بگذارید
کود کامل، حاوی سه عنصر نیتروژن N، پتاسیم K و فسفر P می‌باشد. وظایف این سه عنصر را می‌توان بدین گونه خلاصه کرد:
نیتروژن: تحریک رشد ساقه و برگ، ایجاد رنگ سبز و مناسب در برگ‌ها و رشد عمومی گیاه.
فسفر: تولید گل‌های بیشتر، درشت‌تر و باکیفیت بالاتر و رشد ریشه؛ به عنوان مثال برای تحریک گیاهان جوان که تازه در بستر کاشته شده‌اند، مؤثر است. در زمان کاشت، کودهایی با فرمول 0-20-0 (سوپر فسفات) یا0-45-0 (تریپل سوپرفسفات) با خاک محل کاشت مخلوط می‌شود تا موجب رشد و تحریک ریشه‌های بیشتری شود.
پتاسیم: تولید گل، رشد ریشه، رنگ بهتر گل‌ها و میوه‌ها، قوی‌تر شدن ساقه و افزایش آمادگی گیاه برای مقابله با استرس‌های محیطی همانند بیماری‌ها یا مقاومت بیشتر در دوران رکود و استراحت.
اگر روی بسته‌های کود نگاه کنید با سه عدد مواجه می‌شوید که با نام نسبت کود (فرمول کود) نیز شناخته می‌شود. این سه عدد نشان‌دهنده درصد سه عنصر اصلی یعنی نیتروژن، فسفر و پتاسیم در کود است. عدد سمت
راست میزان پتاسیم، عدد وسط میزان فسفر و عدد سمت چپ میزان نیتروژن را نشان می‌دهد. در کودهای مختلف میزان این سه عنصر میتواند متفاوت باشد و به طور کل تنوع فراوانی در فرمول‌های کودی وجود دارد؛ به عنوان مثال، کود20-20-20 که متداول‌ترین فرمول کودی برای گیاهان است، سه عنصر نیتروژن، فسفر و پتاسیم را به میزان برابری در ساختار خود دارد. برای چنین کودهایی که این سه عنصر میزانی برابر یا تقریباً برابر دارند، واژه کود متعادل balanced fertilizer و all – purpose نیز استفاده می‌شود. همچنین کودی که این سه عنصر را حتماً داشته باشد، کود کامل fertilizer Complete خوانده می‌شود.
علاوه بر این سه عنصر (نیتروژن، پتاسیم و فسفر) که به دلیل مصرف گسترده از سوی گیاه با نام عناصر پرمصرف شناخته می‌شوند، عناصر دیگری نیز در ساختار کودها در نظر گرفته می‌شود تا رشد گیاه به بهترین نحو صورت گیرد؛ از جمله این عناصر می‌توان به منیزیم، برُ، آهن و … اشاره کرد.
کود 8-4-16 نیز کودی کامل است؛ زیرا هر سه این عناصر را دارد، اما متعادل نیست، چون نسبت این عناصر با یکدیگر فرق دارد. در این کود عدد 8 میزان پتاسیم، عدد 4 میزان فسفر و عدد 16 نیز میزان نیتروژن را نشان می‌دهد. از طرفی کودهای ناقص نیز کودهایی هستند که یک یا دو عنصر از بین این سه عنصر یعنی نیتروژن، فسفر و پتاسیم را نداشته باشند؛ مثلاً فرمول0-20-0 کودی ناقص است که به دلیل وجود فسفر و به منظور تحریک گیاه به گل‌دهی و تولید محصول مورد استفاده قرار می‌گیرد.
احتمالاً یکی از سئوالاتی که به ذهنتان خطور می‌کند، این است که 15+5+30درصد، روی هم50 درصد می‌شود، پس بقیه ترکیبات چیست؟
هنوز تکنولوژی ترکیب عناصر NPK با درصد بالا به دست نیامده و معمولاً همین ترکیبات، نیاز بیشتر گیاهان را تأمین می‌کنند.
در بعضی از کودها بعد از اعداد، حروف TE+ دیده می‌شود که مخفف کلمه (Trace Element) به معنی عناصر کم‌مصرف یا ریزمغذی است. یعنی غیر از عناصر پرمصرف (ازت، فسفر و پتاس)، عناصر کم‌مصرف نیز در کودهای NPK استفاده شده است، اما این به آن معنی نیست که تمام50درصد باقیمانده ترکیب کود از عناصر کم‌مصرف تشکیل شده است؛ بلکه فقط میزان کمی از این درصد متعلق به این عناصر است و باقیمانده آن از ترکیبات خنثی، اختصاصی یا حتی سری مختص به شرکت‌ها تشکیل شده است.
سئوال بعدی اینکه چرا شرک تهای سازنده کودهای NPK، ترکیبی مثل 20-50-20 را تاکنون روانه بازار نکرده‌اند؟
میزان تناسب عناصر باید با هم همخوانی داشته باشد؛ مثلاً عناصری که اعداد وسط آنها بالاست، بیشتر برای به بار نشاندن و گل‌دهی محصولات و ریشه‌زایی به کار می‌رود و ترکیب آن با ازت و پتاس باید کاملاً آزمایش شده و تأثیر متقابل بین آنها به طور کامل سنجیده شود؛ بنابراین، به راحتی ترکیب کردن این عناصر با هم کار علاقلانه‌ای به نظر نمی‌رسد و مستلزم آزمایش‌های بسیار خواهد بود.
دیگر ترکیباتی که به عنوان ترکیبات خنثی، تکمیلی یا سری از آنها نام برده شد، باید درصد مشخصی از ترکیبات این کودها را تشکیل دهند که بعضاً به جذب عناصر کمک می‌کنند.
