98-12-30
امروزه در بسیاری از کشورهای پیشرفته جهان سال‌هاست که بر روی بهداشت و امنیت غذایی انسان‌ها پژوهش‌های فراوانی انجام می‌شود. در برخی از کشورهای توسعه یافته قدمت پژوهش بر روی سلامت و کیفیت مواد غذایی تولید شده به بیش از صد سال می‌رسد. یکی از موارد بسیار مهمی که در زمینه بهداشت و امنیت غذایی انسان‌ها باید انجام داد، بهداشت و کیفیت عوامل تولید کننده مواد غذایی است. اگر تولید مواد غذایی اصلی سبد خانوارها به‌صورت ناکارآمد و آلوده انجام شود، میتواند آسیب‌های جبران‌ناپذیری را به سلامت جامعه و همچنین سلامت کودکانمان وارد کند، بنابراین ریشه‌یابی بهداشت و سلامت مواد غذایی میتواند جامعه‌ای سالم‌تر و آینده‌ای امن‌تر را برای عزیزان ما به ل
ارمغان آورد.
از آنجایی که شیر، گوشت و تخم‌مرغ، سه ماده غذایی زندگی‌بخش برای پایداری و ماندگاری همه موجودات پستاندار روی کره زمین و انسان نیز یکی از پستانداران وابسته به این ماده غذایی است، باید تولید این سه ماده غذایی سودمند با نهایت دقت و پاکیزگی انجام شود. اگر حیوانات تولید کننده این سه عنصر زندگی‌بخش در محیطی آلوده پرورش یابند، انواع پاتوژن‌های بیماری‌زا از راه پستان‌ها، دهان و دستگاه گوارش و همچنین از راه آب و غذای آلوده به بدن آن‌ها منتقل می‌شوند و سپس می‌توانند تولیدات این حیوانات را آلوده سازند. برای نمونه پاتوژن E.coli اگر به پستان‌ها حمله‌ور شود میتواند ورم پستان ایلولایی را ایجاد و شیر دام را به این پاتوژن آلوده کند. همگی می‌دانیم که اگر این کلیفرم خطرساز وارد دستگاه گوارش انسان شود تا چه اندازه میتواند آسیب‌رسان باشد. افزون بر این، کلیفرم‌ها از راه ادرار و مدفوع پرندگان و پستانداران می‌توانند وارد چرخه طبیعت شوند و به زندگی ما انسان‌ها راه یابند. برای جلوگیری از این مشکل، بسیاری از پرورش‌دهندگان طی سال‌های گذشته در اندیشه راهکاری سودمند برای کاهش انتقال و گسترش بیماری‌های عفونی بوده‌اند و یکی از دشواری‌هایی که ذهن بسیاری از دانشمندان را به‌ویژه طی دهه‌های اخیر به خود مشغول کرده، استفاده بی‌رویه و نامناسب از آنتی‌بیوتیک‌های محرک رشد و آنتی‌بیوتیک‌های درمانگر برای جلوگیری از تلفات دام و طیور بوده است. آنتی‌بیوتیک‌های محرک رشد یا AGP رشد جوجه‌های گوشتی را سرعت می‌دهد و دوره رشد آن‌ها را کوتاه می‌کند و جوجه‌ها را زودتر به مرحله تولید می‌رساند، اما از سویی ورود AGP به بافت گوشتی آن‌ها و سپس راه یافتن این داروی آسیب‌رسان به چرخه زندگی ما انسان‌ها میتواند منجر به افزایش مقاومت در بسیاری از پاتوژن‌های بیماری‌زای گوارش شود و به جای آنکه بیماری‌ها کاهش یابند، با بی‌اثر شدن آنتی‌بیوتیک‌های مشابه، بیماری‌های گوناگون گوارشی گسترده شوند. آنتی‌بیوتیک‌هایی که نقش درمانی دارند هم ممکن است همین طور عمل کنند. به‌طور کلی آنتی‌بیوتیک‌ها اعم از AGP یا درمانگر، همگی به افت عملکرد و فعالیت دستگاه ایمنی بدن و کاهش سطح آنتی‌بادی طبیعی بدن منجر می‌شوند، چراکه به عنوان مسکن به جای دستگاه ایمنی و سلول‌های مربوط به آن وارد عمل و مانع عملکرد طبیعی دستگاه ایمنی می‌شوند. استفاده نابجا از این آنتی‌بیوتیک‌های خطرناک میتواند سلامت نسل فعلی و آینده را تهدید کند.
برای جلوگیری از آثار بد آنتی‌بیوتیک‌ها، بسیار از دانشمندان در قرن نوزدهم میلادی، پژوهش‌های خود را بر استفاده از باکتری‌های سودمند متمرکز کردند. باکتری‌های سودمندی که ما آن‌ها را به نام پروبیوتیک می‌شناسیم، جایگزین بسیار مناسبی برای انواع آنتی‌بیوتیک‌های محرک رشد و درمانگر معرفی شده‌اند. در سال 1907 میلادی دانشمند روسی به نام «مچنیکف» ثابت کرد که استفاده از ماست سرشار از باکتری‌های تولید کننده اسیدلاکتیک، به افزایش عمر مردم بلغارستان ، منجر شده است. دلیل افزایش عمر آن‌ها، وجود باکتری‌های سودمند به نام «لاکتوباسیلوس» است. با تولید اسید لاکتیک مانع افزایش کلنی باکتری‌های آسیب‌رسان در انتهای دستگاه گوارش می‌شوند و سرانجام محیط مناسب‌تری داخل دستگاه گوارش ایجاد می‌کنند. نتایج فوق ما را به اهمیت تولید ارگانیک سوق می‌دهند به‌طوری که ایجاب می‌کنند تا در پرورش دام و طیور از هیچگونه داروی شیمیایی و آنتی‌بیوتیک محرک رشد استفاده نکنیم تا چرخه تولید، طبیعی باقی بماند.
متأسفانه در کشور ما هنوز گوشت قرمز یا سفید ارگانیک تولید نمی‌شود و بدتر از همه، برخی فروشندگان و تولیدکنندگان به دروغ از عنوان«مرغ سبز» یا ارگانیک برای بازار گرمی محصول خود استفاده می‌کنند، در صورتی که ما به هیچ عنوان چنین تولیدی در کشورمان نداریم، اما باید امیدوار باشیم که با همت و پژوهش بیشتر و در نظر گرفتن مشکلات و ابعاد نامطلوب مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها، در چند سال به این هدف دست یابیم.